Ερευνητής: Ιωάννης Παπαγιαννόπουλος (Ι.Π.)
Πληροφορητής: Δημήτριος Ξενόπουλος (Δ.Ξ.)

Ι.Π. (0:05 – 0:30)
Καλησπέρα. Το όνομά μου είναι Γιάννης Παπαγιαννόπουλος, είμαι ερευνητής της ιστορίας της μαύρης σταφίδας και βρισκόμαστε εδώ στο Ξυλόκαστρο για να μιλήσουμε για τη σχέση σας με τη μαύρη σταφίδα. Θα ήθελα να ξεκινήσουμε με κάποια στοιχεία για εσάς προσωπικά, πώς ονομάζεστε, πού και πότε γεννηθήκατε, λίγα λόγια για την οικογένειά σας και πώς ξεκινήσατε να ασχολείστε με τη σταφίδα.

Δ.Ξ. (0:30 – 1:06)
Ναι, καλώς ορίσατε στο Ξυλόκαστρο. Ξενόπουλος, λέγομαι, Δημήτρης. Είμαι από οικογένεια που προέρχεται από καλλιεργητές μαύρης σταφίδας, και από το 1996 και μετά ασχολούμαι εγώ επαγγελματικά. Η οικογένεια που έχουμε αυτή τη στιγμή είναι δύο παιδιά και η σύζυγος, που βοηθάνε όσο μπορούνε στην καλλιέργειά μας και προχωράμε κανονικά την καλλιέργεια, την τυποποίηση και προσπαθούμε να πουλήσουμε κάποιες μικρές ποσότητες μόνοι μας προς τα έξω.

Ι.Π. (1:07 – 1:09)
Πότε ξεκινήσατε να ασχολείστε με τη σταφίδα;

Δ.Ξ. (1:09 – 1:25)
Το 1996 επαγγελματικά, από τότε.

Ι.Π. Ήταν και οι γονείς σας, οι παππούδες σας, έτσι;

Δ.Ξ. (1:25)
Και οι γονείς μας και ο παππούς είναι όλοι καλλιεργητές μαύρης σταφίδας.

Ι.Π. (1:31 – 1:33)
Πού έχετε τη σταφίδα;

Δ.Ξ. (1:33 – 1:38)
Η εγκατάστασή μας είναι στο Παναρίτι Κορινθίας, στον Δήμο Ξυλοκάστρου.

Ι.Π. (1:39 – 1:40)
Για τι έκταση μιλάμε;

Δ.Ξ. (1:40 – 1:43)
Μιλάμε για μία έκταση γύρω στα 40 στρέμματα.

Ι.Π. (1:44 – 1:46)
Την οποία αυτή την βρήκατε, την έκταση, από τους γονείς σας;

Δ.Ξ. (1:46 – 1:53)
Την βρήκαμε και έχουμε αγοράσει μόνο ένα μικρό κομμάτι στα έξι στρέμματα.

Ι.Π. (1:53 – 2:03)
Αυτή θεωρείται μια καλή έκταση για να μπορεί να ζήσει μία οικογένεια; Και σήμερα ακόμα που έχουν μειωθεί οι τιμές.

Δ.Ξ. (2:03 – 2:22)
Σήμερα όχι. Σήμερα όχι, γιατί έχει ανεβεί πολύ το κόστος διαβίωσης και επίσης έχουν και έξοδα τεράστια. Μπορώ να πω ότι έχουν διπλασιαστεί και λίγο παραπάνω τα έξοδα της σε σχέση με πριν 15 χρόνια.

Ι.Π. (2:26 – 2:29)
Εσείς έχετε τελειώσει το γυμνάσιο;

Δ.Ξ. (2:29 – 2:47)
Έχουμε τελειώσει εμείς και τεχνικό λύκειο του τομέα μηχανολόγου και μία σχολή στην Αθήνα δύο ετών μηχανολόγων. Και στη συνέχεια γυρίσαμε πίσω να ασχοληθούμε με αυτά που είχαν οι δικοί μας.

Ι.Π. (2:49 – 2:51)
Σας άρεσε πάντα η ενασχόληση με τη γη;

Δ.Ξ. (2:52 – 3:02)
Ναι. Από μικρός, δηλαδή από το δημοτικό, είμαι συνέχεια στα κτήματα. Τα Σαββατοκύριακα και τα καλοκαίρια φυσικά, γιατί το υπόλοιπο διάστημα ήμαστε στα σχολεία.

Ι.Π. (3:05 – 3:08)
Και εκτός από σταφίδα, είχατε και ελιές;

Δ.Ξ. (3:08 – 3:12)
Και ελιές τότε. Σήμερα βρισκόμαστε και αμπελώνες.

Ι.Π. (3:12 – 3:14)
Οπότε βγάζετε και κρασί;

Δ.Ξ. (3:14 – 3:16)
Και κρασί βγάζουμε… κάποιους τύπους.

Ι.Π. (3:17 – 3:25)
Ποια από τις καλλιέργειες αποδίδει περισσότερο σήμερα, από ελιές, σταφίδα και κρασί;

Δ.Ξ. (3:25 – 3:54)
Αποδίδει οικονομικά περισσότερο; Μπορώ να πω ότι περίπου είναι στον ίδιο παρονομαστή και οι τρεις. Γιατί η κάθε καλλιέργεια έχει τα δικά της έξοδα και τη δική της δουλειά. Η σταφίδα, ας πούμε, έχει περισσότερα βάρη, ας το πούμε. Η μισή δουλειά είναι στην αποξήρανση της σταφίδας και είσαι περιορισμένος πάλι και στον χρόνο.

Ι.Π. (3:55 – 4:00)
Και απαιτεί να είσαι και περισσότερο χρόνο, τους περισσότερες μήνες του χρόνου;

Δ.Ξ. (4:00 – 4:25)
Απαιτεί, ναι βεβαίως, όσο διάστημα είσαι στην καλλιέργεια, άλλο τόσο διάστημα συμπυκνωμένο όμως, έτσι, χρονικά, είναι στην αποξήρανση. Και επίσης παίζει ρόλο και ο καιρός τώρα. Τι καιρό θα έχεις για να μπορέσεις να κάνεις, ξέρω εγώ, το μάζεμα από τα αλώνια.

Ι.Π. (4:30 – 4:34)
Οι δικοί σας, οι γονείς σας, ο παππούς σας, πού διέθεταν τη σταφίδα, πού την πουλούσατε;

Δ.Ξ. (4:34 – 4:50)
Την πουλούσαμε πολύ παλιά, από ό,τι θυμάμαι, στο ΑΣΟ.

Ι.Π. Στον ΑΣΟ του Ξυλοκάστρου;

Δ.Ξ. Του Ξυλοκάστρου, ο μόνος οργανισμός που τις μάζευε. Την τότε εποχή, δηλαδή, δεν ξέρω τώρα ημερομηνίες, αλλά πριν το 1950.

Ι.Π. (4:52 – 4:55)
Όταν μπήκατε εσείς μετά στην παραγωγή και στην καλλιέργεια;

Δ.Ξ. (4:55 – 5:12)
Το 1996 και μετά εμείς είχαμε μόνο εμπόρους, δεν υπήρχε συνεταιρισμός. Υπήρχε ένα διάστημα, κάποια ένωση εδώ της περιοχής, η οποία και αυτή δεν… όσοι θέλανε βέβαια, πήγαιναν στην ένωση. Εμείς πηγαίναμε σε εμπόρους απ’ έξω.

Ι.Π. (5:13 – 5:16)
Και κάποια στιγμή αποφασίσατε να τυποποιήσετε μόνοι σας;

Δ.Ξ. (5:16 – 5:17)
Ναι, να ξεφύγω μόνος μου, ναι.

Ι.Π. (5:17 – 5:18)
Για πείτε μου λίγο γι’ αυτό.

Δ.Ξ. (5:18 – 5:25)
Επειδή έχουμε και άλλους κωδικούς και το ένα βοηθάει το άλλο και γι’ αυτό κάναμε και αυτή την κίνηση.

Ι.Π. (5:26 – 5:32)
Πώς ξεκινήσατε; Από μόνος σας; Είχατε κάποια βοήθεια, ρωτήσατε ειδικούς;

Δ.Ξ. (5:32 – 5:50)
Όχι, από κανένα, από μόνος μου. Επειδή είχα ξεκινήσει πιο νωρίς με το κρασί και το ελαιόλαδο, είπα να βάλω σε εφαρμογή και την τυποποίηση της σταφίδας. Ξεκινήσαμε σε μεγάλες κλίμακες, όπως μας διέθετε το εργοστάσιο και τώρα σιγά-σιγά έχουμε και μικρότερες.

Ι.Π. (5:52 – 5:57)
Οπότε εσείς καλλιεργείτε, τρυγάτε, ξηραίνετε τη σταφίδα.

Δ.Ξ. (5:57 – 6:13)
Ξηραίνουμε, την μαζεύουμε, την πηγαίνουμε σε εργοστάσιο, την τυποποιούμε.

Ι.Π. Και μετά την παίρνετε εσείς και την τυποποιείτε.

Δ.Ξ. Την τυποποιεί το εργοστάσιο και εγώ στη συνέχεια την μεταφέρω στις αγορές μου.

Ι.Π. (6:14 – 6:22)
Οι αγορές σας είναι στην Ελλάδα ή έχετε και στο εξωτερικό;

Δ.Ξ. Στην Ελλάδα.

Ι.Π. Έχετε σκεφτεί να στείλετε και στο εξωτερικό; Έχετε διερευνήσει κάποια δυνατότητα;

Δ.Ξ. (6:22 – 6:30)
Μέχρι αυτή τη στιγμή δεν έχω ασχοληθεί γιατί οι ποσότητες είναι λίγες που έχουμε και τις ξοδεύουμε εδώ. Στο μέλλον δεν ξέρω.

Ι.Π. (6:30 – 6:35)
Έχετε βρεθεί ποτέ κάποια χρονιά να σας έχουν ζητήσει περισσότερη σταφίδα από αυτή που έχετε;

Δ.Ξ. (6:35 – 6:37)
Έχει βρεθεί, ναι. Έχει γίνει και αυτό.

Ι.Π. (6:38 – 6:41)
Πώς το έχετε αντιμετωπίσει; Έχετε σκεφτεί να πάρετε από άλλους ή…;

Δ.Ξ. (6:41 – 6:49)
Να πάρεις από άλλους, μια κουβέντα είναι αυτή, απλά δεν είναι και τόσο εύκολο το να πάρεις από κάποιον άλλον.

Ι.Π. (6:49 – 6:51)
Γιατί πρέπει να ξέρεις ότι κάνει την ίδια ποιότητα με σένα.

Δ.Ξ. (6:52 – 6:53)
Δεν είναι τόσο εύκολο.

Ι.Π. (6:53 – 6:59)
Η περιοχή που καλλιεργείτει, το Παναρίτι, είναι μια περιοχή που έχει πολλή σταφίδα. Είχε, τουλάχιστον, στο παρελθόν πάρα πολύ.

Δ.Ξ. (7:00 – 7:10)
Είναι το μόνο χωριό στο Δήμο του Ξυλοκάστρου που έβγαζε τις μεγαλύτερες ποσότητες. Και λέω «έβγαζε» γιατί τώρα λόγω καιρικών συνθηκών έχουν μειωθεί αυτά κατά πολύ.

Ι.Π. (7:11 – 7:14)
Τώρα πόσοι είναι οι σταφιδοκαλλιεργητές;

Δ.Ξ. (7:14 – 7:18)
Είναι αρκετοί, αλλά οι ποσότητες που βγάζουμε είναι οι μισές.

Ι.Π. (7:19 – 7:22)
Ξέρετε για τους υπόλοιπους πού τη διαθέτουν;

Δ.Ξ. (7:22 – 7:24)
Σε εμπόρους.

Ι.Π. (7:24 – 7:28)
Οι οποίοι έρχονται εδώ, είναι στην περιοχή ή έρχονται από αλλού;

Δ.Ξ. (7:28 – 7:44)
Η δουλειά τώρα γίνεται μέσω των εμπόρων από μεσίτες. Ο οποίος μεσίτης μαζεύει όλα τα τονάζ σε αποθήκες και στη συνέχεια τα παίρνει ο έμπορος. Δεν μπορεί να πάει κάθε παραγωγός μόνος του στον έμπορο, γιατί είμαστε πολλοί, ας πούμε, δεν βρίσκουμε άκρη.

Ι.Π. (7:44 – 7:54)
Έχει σκεφτεί κάποιος να κάνει μια κίνηση αντί για εσάς από τους υπόλοιπους; Δηλαδή, σας έχει ρωτήσει κάποιος «Δημήτρη, θέλω και εγώ να το κάνω αυτό»;

Δ.Ξ. (7:54 – 8:15)
Από ό,τι έχει γίνει μέχρι τώρα σε συζητήσεις μας που έχουμε κάνει, δεν θέλει κανένας να ασχοληθεί με αυτό. Συνομίληκούς μου δηλαδή, δεν θέλουν περισσότερο τρέξιμο. Αυτή είναι η αλήθεια δυστυχώς.

Ι.Π. (8:15 – 8:21)
Στο Παναρίτι παραδοσιακά είχατε κάποιο εργοστάσιο;

Δ.Ξ. (8:21 – 8:39)
Βεβαίως και είχαμε εργοστάσιο. Υπάρχει το κτίριο ακόμα, αλλά μηχανήματα δεν υπάρχουν μέσα, δεν ξέρω τι έχουν γίνει. Πολύ παλιά φτιάχνανε σταφίδα. Του χωριού τη σταφίδα τη φτιάχνανε μόνοι τους εκεί οι παραγωγοί και την παίρνανε μετά. Δεν ξέρω πού ακριβώς την πήγαιναν.

Ι.Π. (8:40 – 8:42)
Και αυτό ήταν συνεταιριστικό;

Δ.Ξ. (8:44 – 8:49)
Συνεταιριστικό, ναι. Τώρα έχουμε μόνο το κτίριο, δυστυχώς, για εμάς.

Ι.Π. (8:52 – 9:05)
Τώρα πώς είναι οι σχέσεις σας με τους χονδρεμπόρους; Πώς πηγαίνετε στην αγορά; Πηγαίνετε σε κάποιους χονδρεμπόρους, τη δίνετε, πηγαίνετε κατευθείαν στη λιανική;

Δ.Ξ. (9:05 – 9:27)
Είμαι στη λιανική κατευθείαν, σε επαγγελματίες. Η σχέση μας είναι καλή με αυτούς που ανταποκρίνονται. Αυτοί που δεν ανταποκρίνονται, δεν τους κοιτάμε καθόλου.
Αυτοί έχουν ημερομηνία λήξης. Άνθρωποι δεν το έχουν καταλάβει οι ίδιοι, αλλά αυτό δείχνουν οι καιρικές συνθήκες.

Ι.Π. (9:28 – 9:30)
Στατιστικά, σε ποια περιοχή της Ελλάδας δίνετε περισσότερο;

Δ.Ξ. (9:30 – 9:56)
Στατιστικά υπάρχουν τα Ιωάννινα και μέσα στην Αθήνα. Σε καλές περιοχές της Αθήνας. Και σε Ξηροκαρπάδικα, ως επί το πλείστον. Και Θεσσαλονίκη. Και στα νησιά ζητάνε, αλλά πολύ περιορισμένη ποσότητα. Παντού τη ζητάνε στην Ελλάδα.

Ι.Π. (9:56 – 9:59)
Και δίνετε και μεγαλύτερες συσκευασίες, χύμα;

Δ.Ξ. (10:00 – 10:01)
Εντάξει.

Ι.Π. (10:02 – 10:03)
Αλλά και μικρές.

Δ.Ξ. (10:03 – 10:20)
Είμαστε λίγο συγκρατημένοι στις μεγάλες συσκευασίες, γιατί τα τονάζ μας είναι λίγα. Λόγω δηλαδή της κατάστασης όλης, δεν έχουμε τα τονάζ που είχαμε πριν 10 χρόνια. Με αποτέλεσμα να μας περιορίζουν.

Ι.Π. (10:21 – 10:25)
Τώρα περίπου για τι ποσότητα σταφίδας μιλάμε;

Δ.Ξ. (10:25 – 10:28)
Μιλάμε τώρα για περίπου για 10.000 κιλά.

Ι.Π. (10:34 – 10:37)
Ποια άλλα χωριά στην γύρω περιοχή έχουν σταφίδα;

Δ.Ξ. (10:37 – 10:52)
Στην γύρω περιοχή έχουν όλα τα χωριά, αλλά σε μικρότερες ποσότητες. Είναι αρκετά τα χωριά του Δήμου εδώ, Ξυλοκάστρου, τα οποία όλα έχουν σταφίδα, άλλα σε μεγαλύτερες, άλλα σε μικρότερες ποσότητες.

Ι.Π. (10:54 – 11:00)
Οι παραγωγοί ξέρουν την ιστορία της σταφίδας, δηλαδή ξέρουν ότι ήταν το κυριότερο εξαγώγιμο προϊόν της Ελλάδας;

Δ.Ξ. (11:00 – 11:02)
Οι πιο παλιοί ναι, η νέα γενιά όχι.

Ι.Π. (11:03 – 11:06)
Για τη διατροφική της αξία, που θεωρείται σήμερα υπερτροφή;

Δ.Ξ. (11:06 – 11:34)
Αυτό το έχουν ακουστά. Δηλαδή δεν υπάρχει γνωμάτευση συγκεκριμένη. Έχουν ακούσει από τους μεγαλύτερους ότι αυτό το προϊόν είναι superfood τροφή. Τώρα τις λεπτομέρειες δεν τις ξέρουν. Η νέα γενιά δεν έχει ασχοληθεί με πωλήσεις και τα λοιπά. Έχει ασχοληθεί μόνο με το θέμα της καλλιέργειας. Από εκεί και μετά φεύγει στον χονδρέμπορα. Δεν ξέρουνε κάτι άλλο.

Ι.Π. (11:35 – 11:51)
Εδώ στο Ξυλόκαστρο μπορεί να βρει κάποιος δικής σας σταφίδα; Άρα κάποιος ξένος που θα έρθει το καλοκαίρι μπορεί να αγοράσει σταφίδα;

Δ.Ξ. Μπορεί.

Ι.Π. Μπορεί να επισκεφτεί το κτήμα σας, το αμπέλι σας; Το έχετε επισκέψιμο;

Δ.Ξ. (11:52 – 12:03)
Ναι, βέβαια. Και το αμπέλι και γκρουπάκια δεχόμαστε να έρθουν. Και στο οινοποιείο δεχόμαστε να έρθουν και εξηγούμε τα πάντα. Δεν έχουμε κάποιο πρόβλημα, δεν έχουμε να κρύψουμε κάτι.

Ι.Π. (12:04 – 12:08)
Έχετε δει ενδιαφέρον; Υπάρχει ενδιαφέρον; Οι άνθρωποι που δεν ξέρουν πώς είναι η καλλιέργεια;

Δ.Ξ. (12:08 – 12:31)
Υπάρχει ακόμα και από παιδιά της πρωτεύουσας, από την Αθήνα. Υπάρχει ενδιαφέρον που έρχονται εδώ πέρα να μείνουν και να δουν τα Σαββατοκύριακα και ρωτάνε. Υπάρχουν οι συσκευασίες με QR code. Μπορούν επιτόπου να δουν κάποια στοιχεία. Υπάρχουν τηλέφωνα. Υπάρχουν τα πάντα. Είναι πλέον μια οργανωμένη διαχείριση.

Ι.Π. (12:33 – 12:37)
Είστε σχεδόν τριάντα χρόνια τώρα που ασχολείστε αποκλειστικά με αυτό.

Δ.Ξ. (12:37 – 13:00)
Τριάντα επαγγελματικά. Αλλά είμαι από την Πέμπτη Δημοτικού. Στην Πέμπτη Δημοτικού, χαράκωνα. Τα κούτσουρα, κάτι παλιά που είχε ο παππούς, που η διάμετρός τους πρέπει να ήταν γύρω στα 15 με 20 εκατοστά. Και χαράκωνα με το ξυράφι, θυμάμαι, στην Πέμπτη Δημοτικού πήγαινα.

Ι.Π. (13:01 – 13:14)
Οπότε έχετε μνήμες και από την παιδική σας ηλικία, αλλά και ακόμα και από τώρα. Ο τρύγος τότε, σε σχέση με σήμερα, πώς θα τον συγκρίνατε; Θα βρίσκατε ομοιότητες ή διαφορές τότε με τώρα;

Δ.Ξ. (13:14 – 13:57)
Ο τρύγος είναι το ίδιο πράγμα. Τον κάνεις με τα χέρια σου. Να έχεις καλά χέρια.
Λοιπόν, τίποτα άλλο. Και όρεξη. Απλά τώρα, τι κάνουμε; Εμείς τρυγάμε εδώ πέρα με κλούβες, με κιβώτια, όπως λέμε. Ενώ παλιά είχαμε τα κοφίνια. Εμείς τώρα δουλεύουμε με τις κλούβες, να πούμε, τις οποίες ξέρουμε και φορτώνουμε το αυτοκίνητο. Τέλος πάντων, παίρνει πενήντα, πενήντα πέντε, πάει συγκεντρωμένα σε ένα αλώνι. Εκεί κανονίζουμε το φορτίο μας. Και από εκεί και μετά ξεκινάς. Ξέρεις ότι η δουλειά πάει πιο γρήγορα, γιατί πλέον τώρα όλες οι δουλειές γίνονται και με εργάτες.

Ι.Π. (13:58 – 14:00)
Αυτό ήθελα να ρωτήσω. Τώρα μόνο είναι εργάτες για τον τρύγο;

Δ.Ξ. (14:00 – 14:03)
Ναι, μόνο στη συγκομιδή. Μόνο.

Ι.Π. (14:03 – 14:04)
Μόνο στον τρύγο. Όχι στις υπόλοιπες.

Δ.Ξ. (14:04 – 14:05)
Δεν χρειάζονται.

Ι.Π. (14:05 – 14:07)
Αλλού δεν χρειάζονται.

Δ.Ξ. (14:07 – 14:10)
Έχουμε περιθώρια χρονικά για να μαζεύεται η δουλειά.

Ι.Π. (14:11 – 14:13)
Οι εργάτες αυτοί είναι από εδώ, από τις γύρω περιοχές;

Δ.Ξ. (14:13 – 14:16)
Οι εργάτες είναι αλλοδαποί όλοι, δυστυχώς.

Ι.Π. (14:16 – 14:18)
Είναι μετανάστες. Ξέρουν καθόλου, δηλαδή;

Δ.Ξ. (14:18 – 14:19)
Ξέρουν, ναι.

Ι.Π. (14:19 – 14:22)
Τους δείχνετε, τους μαθαίνετε, τους εκπαιδεύετε λίγο;

Δ.Ξ. (14:22 – 14:24)
Όχι. Είναι χρόνια εδώ. Είναι χρόνια.

Ι.Π. (14:24 – 14:24)
Και έχουν μάθει.

Δ.Ξ. (14:24 – 14:32)
Έχουν μάθει, γιατί αν κάποιος είναι άμαθος δεν τον παίρνεις καθόλου. Θα σου κάνει ζημιά. Δεν σου χρειάζεται.

Ι.Π. (14:32 – 14:34)
Θα μαζέψεις καλά τις σταφίδες και θα τις δημιουργήσεις.

Δ.Ξ. (14:34 – 14:56)
Θα έχεις πρόβλημα. Θέλει τη δική της τεχνική να γίνει συγκομιδή, να πάει στο αλώνι, να απλωθεί κάτω όπως πρέπει και στη συνέχεια για να μαζευτεί, να αποθηκευτεί, πάλι είναι μία ιδιαίτερη τέχνη. Την οποία πρέπει να έχεις και το χέρι λίγο, να αντέχεις με το θέμα. Δεν μπορεί οποιοσδήποτε να το κάνει αυτό.

Ι.Π. (14:57 – 15:15)
Η τέχνη αυτή, η καλλιέργεια της σταφίδας, είναι κάτι που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά;

Δ.Ξ. (15:16 – 15:34)
Βεβαίως.

Ι.Π. Και είναι και μία ζωντανή κληρονομιά, θα λέγαμε.

Δ.Ξ. Έτσι είναι.

Ι.Π. Οι γεωπόνοι, τι ρόλο παίζουν; Εσάς σας έχουν βοηθήσει, δηλαδή έχετε αποταθεί σε γεωπόνο για την καλλιέργεια;

Δ.Ξ. (15:16 – 15:34)
Με τα παιδιά που συνεργάζομαι δεν έχω απολύτως κανένα πρόβλημα να αντιμετωπίσω. Αν δυσκολευτούμε σε κάτι, τέλος πάντων στα βιολογικά, ή τώρα που έχουμε γυρίσει όλη την κατάσταση, ρωτάμε, εξακριβώνουμε και προχωράμε.

Ι.Π. (15:34 – 15:36)
Γιατί στραφήκατε στη βιολογική καλλιέργεια;

Δ.Ξ. (15:38 – 15:42)
Γιατί βλέπω ότι έχουν μεγαλύτερη ζήτηση.

Ι.Π. (15:43 – 15:47)
Και φυσικά χρήση λιγότερων χημικών, μάλλον καθόλου χημικών.

Δ.Ξ. (15:47 – 16:12)
Καθόλου χημικά δεν χρησιμοποιούνται, δεν υπάρχουν δηλητήρια. Υπάρχουν κάποια πολύ απαλά, ας το πούμε, εντομοκτόνα, τα οποία κρατάνε, έχουν διάρκεια 5-6 μέρες, δεν έχουν παραπάνω. Και δείχνουν ένα καθαρό περιβάλλον. Ζεις στο κτήμα σου σε καθαρό περιβάλλον.

Ι.Π. (16:12 – 16:13)
Δεν είναι όμως πιο ακριβά;

Δ.Ξ. (16:14 – 16:16)
Είναι πιο ακριβά, ναι. Έχουμε άλλο κοστολόγιο.

Ι.Π. (16:17 – 16:21)
Το παίρνεις αυτό από την τιμή της σταφίδας που θα την πουλήσετε και αυτή πιο ακριβά;

Δ.Ξ. (16:21 – 16:33)
Το παίρνεις, ναι. Είναι όλα έτερον εκάτερον. Δίνεις περισσότερα χρήματα στο κοστολόγιο, αλλά τα παίρνεις πάλι από την πώληση.

Ι.Π. (16:33 – 16:37)
Μπορεί να έχεις και μικρότερη παραγωγή, όταν κάνεις βιολογική καλλιέργεια;

Δ.Ξ. (16:37 – 17:02)
Εξαρτάται από τα θέματα του κτήματος, από γεωγραφική θέση, από εδαφολογικές συνθήκες και άλλους παράγοντες που δεν είναι οι ίδιοι σε κάθε τεμάχιο. Ναι, εξαρτάται. Μπορεί όμως και να μην έχεις κανένα πρόβλημα. Η παραγωγή να είναι η ίδια.

Ι.Π. (17:04 – 17:15)
Ποιες είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζετε, τα σοβαρά προβλήματα, ας πούμε ασθένειες ή κάποια στιγμή η αγορά να έχει προβλήματα που έχετε αντιμετωπίσει από όλα αυτά τα χρόνια της εμπειρίας σας;

Δ.Ξ. (17:15 – 18:00)
Οι ασθένειες όσον αφορά τώρα το κτήμα, τα κλήματα που λέμε, είναι καινούριες ασθένειες οι οποίες προσβάλλουν και τα φυτώρια. Τα φυτεύουμε και μετά από τρία χρόνια, τέσσερα, αρχίζουν και ξεκινάνε τα προβλήματα στο έδαφος, στο δικό μας το χωράφι. Τα οποία άλλα αντιμετωπίζονται, άλλα όχι. Πρέπει ξανά να κάνεις αναδιάρθρωση. Στη συνέχεια, ασθένειες όσον αφορά τώρα την καλλιέργεια της σταφίδας, που προσβάλλουν τα σταφύλια, δεν είναι κάτι το ιδιαίτερο. Δεν υπάρχουν. Δηλαδή, αν προσέξεις κάποια πράγματα που πρέπει να προσέξεις, δεν έχεις κανένα πρόβλημα.

Ι.Π. (18:02 – 18:05)
Πόσα χρόνια ζωής έχει ένα κλήμα σταφίδας;

Δ.Ξ. (18:05 – 18:24)
Τα παλιά που είχαμε πριν το 1980 είχαν 35 με 40 χρόνια. Τα τωρινά έχουν γύρω στα 20 με 25, το πολύ. Μέσα σε αυτά τα χρόνια η καλλιέργεια είναι για μία πενταετία. Δεν μπορούμε να πούμε ότι έχουμε ποσότητες.

Ι.Π. (18:25 – 18:27)
Χρειάζεται μία πενταετία για να δώσει.

Δ.Ξ. (18:27 – 18:32)
Ναι, χρειάζεται οπωσδήποτε μία πενταετία για να μπει σε ένα δρόμο, για να μπορέσεις να προχωρήσεις.

 (18:33 – 18:40)
Και τώρα τα καινούργια είναι εμβολιασμένα ήδη;

Δ.Ξ. (18:40 – 18:54)
Ναι, είναι εμβολιασμένα, τα παίρνουμε εμβολιασμένα.

Ι.Π. Γι’ αυτό λέτε ότι μπορεί να έχουν ασθένειες από τα φυτώρια.

Δ.Ξ. (18:59 – 19:07)
Όχι, είναι θέμα υποκείμενου. Όχι το κεντράδι (το μάτι), το υποκείμενο που το έχει ο φυτωριούχος κάτω στη γη ένα χρόνο. Από εκεί προέρχονται.

Ι.Π. Σε σχέση με τις άλλες περιοχές που παράγουν σταφίδα, έχετε κάποιο ανταγωνισμό; Έχετε δηλαδή…

Δ.Ξ. (19:08 – 19:31)
Ανταγωνισμό, όχι, δεν έχουμε να πούμε. Όλες οι περιοχές βγάζουν καλή σταφίδα, αλλά τα χωριά του Δήμου μας βγάζουν την καλύτερη. Γιατί είναι οι κλιματολογικές συνθήκες και η γεωγραφική θέση των αγροκτημάτων που έχουμε στην περιοχή. Όπως και η Αιγιαλεία έχει καλή σταφίδα.

Ι.Π. (19:31 – 19:43)
Βλέπετε μέλλον για τη σταφίδα;

Δ.Ξ. Βλέπουμε

Ι.Π. Γιατί όλοι έχουν τις επιφυλάξεις, έχουν την απογοήτευση για την παραγωγή. Σίγουρα έχει μειωθεί πάρα πολύ η έκταση και η παραγωγή.

Δ.Ξ. (19:44 – 20:43)
Έχει μειωθεί η παραγωγή από τις καιρικές συνθήκες. Δεν μας φταίει το κτήμα. Από εκεί και πέρα, όταν δεν υπήρχαν αυτά τα προβλήματα, είχαμε παραγωγές. Τώρα φτάσαμε να βγάζουμε και 400 κιλά στο στρέμμα. Και οι τιμές μπορώ να πω ότι είναι καλές. Εξαιρουμένης της φετινής, που είναι αρκετά καλή λόγω έλλειψης, αλλά οι τιμές είναι σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο. Βέβαια, τα έξοδά τους είναι αρκετά. Και από εκεί και πέρα δεν υπάρχει και η επιδότηση. Η επιδότηση έχει διαλυθεί εντελώς. Σχεδόν έχει μηδενιστεί. Και οπωσδήποτε αυτό ήταν ένα συν για τον κάθε παραγωγό. Είχαμε μία βοήθεια από εκεί, την οποία τώρα δεν την έχουμε. Ίσως γι’ αυτό να λένε οι παραγωγοί ότι δεν έχει μέλλον, κτλ. Αυτές οι συνθήκες είναι που έχουν παίξει το ρόλο.

Ι.Π. (20:47 – 21:01)
Για εσάς, η σταφίδα τι είναι; Πώς την βλέπετε ως προϊόν; Την καλλιεργείτε μαζί με την ελιά, μαζί με το ελαιόλαδο, μαζί με το κρασί. Έχει μια ιστορία. Τι είναι για εσάς όμως; Πώς θα την χαρακτηρίζατε;

Δ.Ξ. (21:02 – 21:12)
Τι να χαρακτηρίσω για εμάς; Εμείς δεν έχουμε άλλη δουλειά. Αυτή τη δουλειά μάθαμε να κάνουμε. Αυτό θα κάνουμε όσο μπορούμε. Μέχρι την τελευταία ώρα, αυτή τη δουλειά θα κάνουμε. Όπως και να πάνε τα πράγματα.

Ι.Π. (21:13 – 21:15)
Θα συμβουλεύατε έναν νέο να ασχοληθεί με τη σταφίδα;

Δ.Ξ. (21:16 – 21:42)
Εξαρτάται. Αν του αρέσει και θέλει. Αν δεν έχει όρεξη για δουλειά. Έχει πολλή δουλειά. Το κτήμα σε θέλει συνέχεια. Δεν μπορείς να πεις περνάω απλά για να το βλέπω και φεύγω. Έχει δουλειά. Πάνω απ’ όλα πρέπει να σου αρέσει η φύση. Και αν μπορείς κάτω από τις συνθήκες που υπάρχουν να ανταπεξέλθεις.

Ι.Π. (21:43 – 21:55)
Έχετε αξιοποιήσει καθόλου μεθόδους έξυπνης γεωργίας; Έχετε σκεφτεί, έχετε ακούσει ποτέ κάτι που θα μπορούσε να σας βοηθήσει; Στο κτήμα, drone ή μετεωρολογικοί σταθμοί;

Δ.Ξ. (21:55 – 22:28)
Στη δική μας, στις καλλιέργειες που έχουμε εμείς, και στη μορφολογία του εδάφους, το μόνο που μπορεί να μας βοηθήσει είναι ο γεωργικός ελκυστήρας. Τίποτα άλλο. Με αυτό γίνονται οι δουλειές αυτές που γίνονται. Από εκεί και πέρα το μάζεμα, σε όλα αυτά τα προϊόντα, γίνεται με τα χέρια. Δεν μπορεί… το drone να το βάλεις, τι να κάνει τώρα, να μαζέψει ελιές; Δύσκολο. Έτσι δεν είναι;

Ι.Π. (22:29 – 22:48)
Ναι. Έχετε σχέσεις καθόλου με προγράμματα αγροτών; Έχετε αξιοποιήσει κάποιο πρόγραμμα;

Δ.Ξ. (22:48 – 22:49)
Δυστυχώς, όχι. Δυστυχώς.

Ι.Π. (22:49 – 22:59)
Έχετε ποτέ πάρει κάποιο δάνειο από τράπεζα για να…;

Δ.Ξ. (22:59 – 23:17)
Δεν χρειάστηκε.

Ι.Π. (23:19 – 23:21)
Δεν χρειάζεται. Έχετε ακούσει ιστορίες από παλιότερα, από γονείς ή άλλους παλιότερους σε σχέση με τον δανεισμό από την τράπεζα ή σε σχέση με την…

Δ.Ξ. (23:19 – 23:21)
Έχω ακούσει. Έχω ακούσει ότι κάποιοι, δηλαδή, είχαν θέματα με τις τράπεζες και γι’ αυτό και τις φοβήθηκα. Φρόντισα να μην ασχοληθώ καθόλου. Δανειστήκανε χρήματα, δεν μπορούσαν να τα επιστρέψουν για τον άλφα ή βήτα λόγο, με αποτέλεσμα να υπήρχε πρόβλημα μετά.

Ι.Π. (23:22 – 23:44)
Στην Αγροτική;

Δ.Ξ. (23:19 – 23:21)
Στην Αγροτική. Ναι. Η Αγροτική.

Ι.Π. (23:22 – 23:44)
Έκλεισε η Αγροτική όμως, έκλεισε και ο ΑΣΟ. Από τότε που έκλεισε ο ΑΣΟ, πιστεύετε ότι άλλαξε κάτι για τους παραγωγούς; Δηλαδή… ο ΑΣΟ διασφάλιζε μια κατώτατη τιμή για τον παραγωγό… Αυτό επηρέασε την πορεία της σταφίδας;

Δ.Ξ. (23:44 – 23:53)
Δεν νομίζω να έχει παίξει ρόλο αυτό. Δεν πιστεύω. Συνήθως τώρα όλα τα προϊόντα είναι προσφορά και ζήτηση.

Ι.Π. (23:54 – 23:58)
Πιστεύετε ότι θα χρειαζόταν κρατική παρέμβαση μεγαλύτερη ή όχι;

Δ.Ξ. (23:58 – 23:58)
Ναι.

Ι.Π. (23:59 – 24:01)
Ως προς ποιο σκέλος;

Δ.Ξ. (24:01 – 24:37)
Να υπάρχει, ας πούμε, μία σταθερότητα σε μία τιμή στη σταφίδα και επίσης να βοηθήσουν τους παραγωγούς με τις επιδοτήσεις. Να υπάρχει μία επιδότηση στο προϊόν, γιατί και ο έμπορας δεν μπορεί να επιβάλλει μεγάλη τιμή, γιατί και αυτός μετά δεν μπορεί να διοχετεύσει αγορές του. Όταν το προϊόν είναι πανάκριβο, συν όλα τα έξοδα που έχει για να φύγει και να φτάσει στο τελικό σημείο, στοιχίζει. Και οπωσδήποτε υπάρχουν μικρές ποσότητες πώλησης πάνω σε αυτό.

Ι.Π. (24:40 – 24:50)
Υπάρχουν ομάδες παραγωγών, οι οποίες όμως δεν προχωράνε παραπέρα να διαθέσουν οι ίδιες το προϊόν, αυτό που κάνετε εσείς μόνος σας;

Δ.Ξ. (24:50 – 24:53)
Όχι, υπάρχουν ομάδες που διαθέτουν, ναι.

Ι.Π. (24:54 – 25:04)
Δηλαδή τυποποιούν κανονικά με κάποιο όνομα, έχουν φτιάξει κάποια εταιρεία, στην περιοχή δική μας;

Δ.Ξ. (25:05 – 25:07)
Εταιρικό όνομα, τα οποία κάνουν εξαγωγή, μόνο εξαγωγή.

Ι.Π. (25:08 – 25:10)
Ξέρετε σε ποια χώρα ή σε ποιες χώρες;

Δ.Ξ. (25:10 – 25:22)
Όχι, δεν το γνωρίζω αυτό. Αυτά είναι του υποκείμενου θέματα, αλλά για κάποιους λόγους δεν λένε, ας πούμε, ότι υπόσχονται. Τα δεχόμαστε όλα.

Ι.Π. (25:26 – 25:43)
Τι μνήμες έχετε ως μικρό παιδί από τη σταφίδα, δηλαδή; Μνήμες. Γλυκες, ευχάριστες, κάτι που σας είχε συγκινήσει ή σας είχε μείνει χαραγμένο στο μυαλό από κάτι που είχαν αντιμετωπίσει οι γονείς σας;

Δ.Ξ. (25:44 – 26:21)
Κοιτάξτε να δείτε. Μνήμες ιδιαίτερες δεν έχω. Η δουλειά μου άρεσε, δηλαδή ακόμα και σήμερα μετά από τόσα χρόνια πηγαίνω στο κτήμα με ευχαρίστηση.
Κάνω αυτή τη δουλειά με ευχαρίστηση. Έχουμε όμως και τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα, όπως όλες οι δουλειές. Έχουμε, δηλαδή, πείρα μεγάλη ετών. Ξέρουμε ότι μπορεί να τύχει και η στραβή και η ανάποδη. Αυτό δεν σημαίνει, ας πούμε, ότι καταθέτεις τα όπλα και κάνεις πίσω. Λοιπόν, όλες οι εμπειρίες είναι ευχάριστες.

Ι.Π. (26:22 – 26:25)
Είχε τύχει κάποια χρονιά να καταστραφεί σοδειά από βροχή;

Δ.Ξ. (26:26 – 26:50)
Ναι, βεβαίως, έχουμε αυτό και από βροχή και από καύσωνα. Έχουμε μεγάλη μείωση. Δηλαδή, θυμάμαι τρεις ή τέσσερις φορές στην καριέρα τη δική μου. Ναι, είχαμε, βγάλαμε, δηλαδή, ποσότητες στο 1/4 της κανονικής. Βέβαια, οι τιμές ανέβηκαν, όπως και φέτος. Αλλά αυτό δεν λέει κάτι, γιατί δεν είχαμε ποσότητες.

Ι.Π. (26:51 – 26:56)
Η ζημιά πότε γινόταν, πριν τον τρύγο;

Δ.Ξ. (26:56 – 27:10)
Πάντα πριν τον τρύγο, ναι, είχαμε και βροχές το καλοκαίρι τον Αύγουστο, αλλά και από τις θερμοκρασίες, ειδικά το τελευταίο καλοκαίρι του 2024. Είχαμε τρεις μήνες καύσωνα, συνεχόμενα.

Ι.Π. (27:12 – 27:17)
Επειδή η κλιματική κρίση, η κλιματική αλλαγή είναι παρούσα και είναι μια απειλή…

Δ.Ξ. (27:17 – 27:17)
Είναι παντού, ναι.

Ι.Π. (27:18 – 27:24)
Έχετε σκεφτεί, έχετε μιλήσει με γεωπόνους, έχετε ακούσει κάποιες συζητήσεις που γίνονται πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί κάτι;

Δ.Ξ. (27:25 – 28:00)
Δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί από εμάς. Εμείς δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι. Εμείς δεν μπορούμε να κάνουμε. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι ότι τώρα εντάσσονται όσοι θέλουν και μπορούν, στα οικολογικά σχήματα, να προσέξουμε λίγο τη μόλυνση στην περιβάλλον. Μόνο αυτή. Το οποίο και αυτό θα αργήσει πάρα πολύ για να καλυτερεύσει, ας πούμε, η ατμόσφαιρα. Θα περάσουνε χρόνια. Έχουμε μπει και σε αυτή τη διαδικασία.

Ι.Π. (28:01 – 28:05)
Είναι πολλοί καλλιεργητές που έχουν στραφεί στη βιολογική γεωργία στην περιοχή σας;

Δ.Ξ. (28:05 – 28:25)
Δεν νομίζω να είναι πολλοί. Αλλά υπάρχουν όμως σε όλες τις περιοχές κάποιοι. Είμαστε περίπου 600 παραγωγοί. Εντάξει, μπορεί να είναι το 1/10 στην βιολογική. Στα οικολογικά σχήματα είναι λίγο παραπάνω.

Ι.Π. (28:28 – 28:36)
Παλιότερα θυμάστε να έχουν γίνει κινητοποιήσεις, συλλαλητήρια για διάφορα θέματα που αφορούσαν τη σταφίδα, για την τιμή, για κάποια άλλα ζητήματα;

Δ.Ξ. (28:36 – 28:41)
Για την επιδότηση, πιο πολύ θυμάμαι. Το οποίο δεν έγινε κάτι.

Ι.Π. (28:42 – 28:45)
Δεν άλλαξε κάτι παρά την κινητοποίηση.

Δ.Ξ. (28:45 – 29:00)
Ναι, δεν άλλαξε κάτι. Δυστυχώς, δηλαδή, αυτό είναι το πρόβλημα το σοβαρό. Ότι μία βοήθεια μικρή την είχαμε από αυτή την επιδότηση, την οποία τώρα δεν την έχουμε.

Ι.Π. (29:08 – 29:19)
Σκέφτεστε κάτι άλλο έτσι που έχει σημασία να ξέρουμε για την καλλιέργεια της σταφίδας από την πολύχρονη εμπειρία σας, την ενασχόλησή σας με αυτήν;

Δ.Ξ. (29:19 – 29:43)
Το μόνο που μπορείτε να ξέρετε, κι εσείς κι όλος ο κόσμος, είναι ότι είναι superfood τροφή, έχει πολλά θρεπτικά στοιχεία, δεν δημιουργεί ιδιαίτερα προβλήματα στον ανθρώπινο παράγοντα. Και ακόμα και σε αυτούς που έχουν πρόβλημα, όπως διαβητικούς ή με αρτηριακές πιέσεις, η σταφίδα είναι χρήσιμη. Αυτό μόνο, μόνο θετικά στοιχεία έχει.

Ι.Π. (29:44 – 29:46)
Έχει υψηλή διατροφική αξία.

Δ.Ξ. (29:46 – 29:56)
Και επίσης χρησιμοποιείται και σε πολλά υπέροχα φαγητά, κτλ. Και σε ψωμιά και σε διάφορα.

Ι.Π. (29:56 – 30:02)
Σε κέικ, στην αρτοποιία, σε φαγητά που είπατε. Έχετε κάποια συνταγή εδώ που βάζετε σταφίδα;

Δ.Ξ. (30:02 – 30:14)
Εδώ είχαν οι παλιοί, εμείς δεν βάζουμε, δεν τα ξέρω.

Ι.Π. Ποια συνταγή είναι αυτή;

Δ.Ξ. Δεν θυμάμαι τώρα ακριβώς, αυτά τα ξέρει η μητέρα μου, αυτή γνωρίζει.

Ι.Π. (30:16 – 30:20)
Οπότε χρησιμοποιούσαν τη σταφίδα και στο φαγητό εκτός από τα γλυκά.

Δ.Ξ. (30:20 – 30:23)
Ναι, για να μην βάζουνε ζάχαρη, κτλ. βάζανε τη σταφίδα.

Ι.Π. (30:24 – 30:28)
Υπάρχει άλλο υποπροϊόν από τη σταφίδα που βγαίνει;

Δ.Ξ. (30:29 – 30:29)
Όχι.

Ι.Π. (30:29 – 30:31)
Δηλαδή βγαίνει πετιμέζι;

Δ.Ξ. (30:31 – 31:08)
Παράγωγα από τη σταφίδα δεν βγαίνουν. Το πετιμέζι μπορούν να το βγάλουν, αλλά δεν είναι το τέλειο πετιμέζι. Η σταφίδα χορηγείται για τη διατροφική της αξία, καθαρά. Για φαγητό. Μόνο ξερή. Μόνο ξερή. Ναι, μόνο ξερή. Το πετιμέζι βγαίνει από τα αμπελοστάφυλα.
Για να κάνεις ένα καλό, πλούσιο χυμό, με πολύ θρεπτική αξία και αρώματα. Φυσικά, γιατί όλα αυτά έχουν αρώματα. Και η μαύρη σταφίδα έχει ένα ιδιαίτερο άρωμα.

Ι.Π. (31:11 – 31:15)
Έχετε ακούσει παλιές ονομασίες για τη σταφίδα ή παλιά…

Δ.Ξ. (31:15 – 31:27)
Το μόνο που θυμάμαι είναι τη ποικιλία τη Βοστίτσα. Δεν ξέρω κάτι άλλο. Βοστίτσα επίσης λένε και την περιοχή του Αιγίου λόγω της σταφίδας. Από πολύ παλιά. Αυτό μόνο ξέρω.

Ι.Π. (31:28 – 31:33)
Και η ποιότητα αυτή, η ποικιλία, είναι και εδώ ίδια έτσι;

Δ.Ξ. (31:34 – 32:34)
Ίδια ποικιλία. Οι άλλες περιοχές αυτές έχουν την ίδια ποικιλία. [Κορινθιακή μαύρη σταφίδα[.
Ναι, δεν υπάρχει κάτι άλλο. Επίσης έχουμε και σουλτανίνα εδώ. Αλλά εντάξει, αυτό είναι σε πολύ μικρές ποσότητες. Και η οποία έχει μία άλλη… Ας πούμε πώς να το πω τώρα…
Δεν έχει καμία σχέση με την μαύρη σταφίδα. Είναι τελείως διαφορετικό προϊόν. Με άλλες αξίες.

Ι.Π. Η καλλιέργεια της είναι το ίδιο δύσκολη.

Δ.Ξ. Διαφέρει. Διαφέρει.

Ι.Π. Είναι πιο εύκολη ή πιο δύσκολη, γενικά;

Δ.Ξ. Είναι πιο δύσκολη η σουλτανίνα. Α, πιο δύσκολη. Για να πετύχεις να βγάλεις το σταφύλι αυτό που βλέπετε εσείς το ωραίο, το όμορφο, εκεί του κατά κινδύνου. Και επίσης σε πολύ μικρές ποσότητες. Έχει πιο πολλή δουλειά, περισσότερα έξοδα, μεγαλύτερο κόστος.
Και δεν ξέρεις αν θα σου πετύχει να το κάνεις.

Ι.Π. (32:35 – 32:38)
Έχει κάποιο πλεονέκτημα, είναι πιο ανθεκτική;

Δ.Ξ. (32:38 – 32:40)
Όχι, είναι πιο ευαίσθητη.

Ι.Π. (32:40 – 32:44)
Πιο ευαίσθητη. Και γιατί καλλιεργείται και δεν καλλιεργούν την κορινθιακή;

Δ.Ξ. (32:44 – 32:55)
Γιατί προφανώς θέλουν να την δώσουν ως τραπέζιο σταφύλι. Βγάζει περισσότερα κιλά το στρέμμα και καλύτερες τιμές.

Ι.Π. (32:56 – 32:57)
Οπότε δεν την αποξηραίνουν καν.

Δ.Ξ. (32:57 – 33:11)
Δεν την αποξηραίνουν, μπράβο. Συνήθως αυτή που δεν πετυχαίνει να φύγει σαν σταφύλι επί τραπέζιο, την ξεραίνουν μετά. Την β’ ή γ’ διαλογή, που λέμε. Κάπως έτσι.

Ι.Π. (33:12 – 33:23)
Στη σταφίδα σας μένει κάποιο ποσοστό που δεν είναι τόσο καλή, είναι πιο χοντρή, δεν θα την τυποποιήσετε; Αυτή τι την κάνετε;

Δ.Ξ. (33:23 – 33:46)
Μπορεί να βγει μία φύρα από 6% μέχρι 15%, ανάλογα με τη χρονιά. Αλλά αυτό δεν είναι στάνταρ σε όλους τους παραγωγούς. Για παράδειγμα, η δική μου έχει σταθερά 6% φύρα.
Παίζουν ρόλο κάποιοι παράγοντες πάνω σε αυτό.

Ι.Π. (33:47 – 33:51)
Αυτή τι την κάνετε μετά, την διαθέτει κάποιος;

Δ.Ξ. (33:51 – 34:02)
Αυτή τη δίνουμε για ξίδι το εργοστάσιο. Γιατί πλέον δεν μπορείς να την κάνεις κάτι άλλο, για ζωοτροφή πηγαίνει ή για ξίδι.

Ι.Π. (34:02 – 34:06)
Και η τιμή της σε σχέση με την τιμή της καλής ποιότητας;

Δ.Ξ. (34:06 – 34:42)
Είναι χαμηλή, πολύ χαμηλή. Κατά πολύ χαμηλή. Ναι, τώρα το ακριβώς δεν το ξέρουμε.
Είναι τώρα ανάλογα με το τι άκρες έχει ο κάθε έμπορας που θα τη διοχετεύσει. Αλλά είναι πολύ μικρή ποσότητα αυτή, ας πούμε. Εκτός κι αν υπάρχει, γιατί έχει τύχει και χρονιά, που οι σταφίδες οι καλές ας πούμε, έχουν χαλάσει στα αλώνια, στην αποξήρανση και τις μαζεύουν, δεν μπορεί να την κρατήσει ο έμπορος για την τυποποίηση και τη δίνει για ξίδι. Σε άλλη τιμή φυσικά.

Ι.Π. (34:47 – 34:48)
Μάλιστα.

Δ.Ξ. (34:49 – 34:50)
Όλα αυτά τα ωραία [γέλιο].

Ι.Π. (34:52 – 34:58)
Θέλετε να προσθέσετε κάτι άλλο;

Δ.Ξ. Τίποτα, όχι, εσείς, ό,τι θέλετε να με ρωτήσετε.

Ι.Π. (34:59 – 35:09)
Ναι, ήθελα να ρωτήσω κάτι ακόμα. Στις δουλειές, και από παλιά και τώρα, συμμετέχουν γυναίκες της οικογένειας;

Δ.Ξ. (35:10 – 35:17)
Βεβαίως, πάντα. Όσες θέλουνε να βοηθήσουνε, βεβαίως. Εάν δεν έχεις γυναίκα να σε βοηθήσει, πρέπει να έχεις έναν εργάτη.

Ι.Π. (35:18 – 35:22)
Στους εργάτες που πήρατε παλιά, ήταν και γυναίκες ή μόνο άντρες;

Δ.Ξ. (35:22 – 35:23)
Ναι, ναι. Και σήμερα. Υπάρχουν και γυναίκες εργάτες, κανονικά. Τρυγάνε, γεμάνε τα κιβώτια, περνάει το τραχτέρ και τα φορτώνει. Κάποιος τα φορτώνει στο τραχτέρ και τα βγάζει έξω. Γιατί όλα τα χτήματα είναι γραμμικές εγκαταστάσεις, οργανωμένη δηλαδή η δουλειά, για να συντομεύουμε και τον χρόνο μας.

Ι.Π. (35:51 – 36:02)
Ξέρετε αν τα μεροκάματα που έπαιρναν οι γυναίκες και οι άντρες ήταν ίδια ή έπαιρναν λιγότερα οι γυναίκες;

Δ.Ξ. (36:02 – 36:18)
Όχι, είναι ίδια. Είναι όλα ίδια. Δεν ξεχωρίζουμε κανέναν, γιατί όλοι δουλεύουν.
Δεν είναι δουλειά, γίνεται πολύ πιο εύκολα τώρα, από ό,τι πριν 50 χρόνια. Είναι όλες οι εγκαταστάσεις γραμμικές, περνάει το τραχτέρ μπροστά σου. Δεν έχεις να μεταφέρεις, ας πούμε, κιβώτια έξω και τα λοιπά, ή κοφίνια ή οτιδήποτε.

Ι.Π. (36:19 – 36:23)
Έχει γίνει λίγο πιο εύκολη και γρήγορη.

Δ.Ξ. Έχει γίνει πολύ πιο εύκολη και γρήγορη. Γρήγορη, αρκετά γρήγορη.

Ι.Π. (36:28 – 36:38)
Δηλαδή, οι μέρες που κρατούσε ο τρύγος παλιότερα και οι μέρες που κρατάει τώρα, στην ίδια έκταση, με την ίδια περίπου παραγωγή, είναι μικρότερος σήμερα ο χρόνος;

Δ.Ξ. (36:38 – 36:40)
Είναι μικρότερος, ναι.

Ι.Π. (36:40 – 36:46)
Αυτό δίνει και καλύτερη ποιότητα, δηλαδή πρέπει να γίνει πιο γρήγορα ο τρύγος ή όχι, δεν μας πειράζει;

Δ.Ξ. (36:46 – 37:25)
Ποιότητα δεν δίνει. Απλά, μαζεύεις τη δουλειά σου πιο γρήγορα, γιατί το μαγαζί που λέω εγώ είναι ξεσκέπαστο. Έπιασε ένας καιρός, δύο-τρεις μέρες, δεν σταματάει η βροχή, τα έχασες όλα.
Όταν πηγαίνεις πολύ αργά, όταν όμως φεύγεις γρήγορα, μπορεί και να προλάβεις να τα πάρεις όλα. Και να τα βάλεις από κάτω από τα πανιά. Και είσαι καλυμμένος. Κοιμάσαι ήσυχος κατά 70% όταν είναι από κάτω στα πανιά. Για να κοιμάσαι 100% ήσυχος πρέπει να έχουν μαζευτεί από τα πανιά και να πάνε στην αποθήκη. Κατανοητό; Γιατί έτσι είναι. Γιατί έχει τύχει, μας έχει πάρει ο αέρας και τα πανιά, που δεν έχει γίνει ποτέ, μια φορά έχει γίνει αυτό στην καριέρα μου. Και δεν μπορούσα να κάνω τίποτα, γιατί κόντευε να σηκώσει και μένα. Δεν μπορούσα να κάνω κάτι, βραχήκανε στα δύο.

Ι.Π. (37:44 – 37:45)
Κοιμάται ήσυχος ο αγρότης ποτέ;

Δ.Ξ. (37:45 – 37:50)
Εντάξει. Κοιμάται κάποιες φορές. Κάποιες δεν κοιμάται.

Ι.Π. (37:50 – 37:57)
Σήμερα ίσως είναι κάτι πιο εύκολο από ό,τι παλιά. Γιατί παλιά νομίζω ότι την περίοδο της αποξήρανσης…

Δ.Ξ. (37:57 – 38:15)
Της συγκομιδής, ναι. Είχαν πανιά πάνινα, τα οποία την νύχτα έπρεπε να τα ρίξουν, να τα σκεπάσουν. Και την ημέρα τα ξαναβγάζανε για να τα δει ο ήλιος. Ενώ τώρα με τα νάυλον τα σκεπάζεις και πηγαίνεις να ανοίξεις όταν θα είναι να κάνεις κάποια δουλειά, ας πούμε.

Ι.Π. (38:18 – 38:21)
Το αμπέλι και η σταφίδα σας, ήταν μακριά από το σπίτι σας;

Δ.Ξ. (38:22 – 38:28)
Είναι, ναι. Δεν μπορείς να τα έχεις όλα τα κτήματα γύρω-γύρω. Είναι 7 σκαλοπάτια όλα τα κτήματα.

Ι.Π. (38:29 – 38:34)
Και όταν την περίοδο του τρύγου, δηλαδή παλιά πηγαίνατε και μένατε εκεί…

Δ.Ξ. (38:35 – 39:08)
Όχι, όχι. Τα αλώνια που απλώνουμε τις σταφίδες είναι σε δύο σημεία. Τα οποία από το σπίτι τώρα σε πέντε λεπτά με το αυτοκίνητο έχεις φτάσει. Ό,τι και να γίνει. Δεν έχεις φόβο. Βέβαια, όταν ακούς τον καιρό ότι υπάρχει θέμα, τα σκεπάζεις. Δεν τα αφήνεις. Συνήθως εμείς τα αφήνουμε μια-δύο μέρες ανοιχτά και μετά τα σκεπάζουμε. Και πάμε, ανοίγουμε αυτά που θέλουμε να δουλέψουμε εκείνη τη χρονική στιγμή που μας χρειάζονται.

Ι.Π. (39:10 – 39:23)
Παλιότερα, στην εποχή του παππού σας, είχε χρησιμοποιηθεί στην περιοχή σας η μέθοδος ξήρανσης σε σκιά; Οι σκιάδες που λέμε. Αυτή υποτίθεται είναι καλύτερη ποιότητα και ήταν το πιο ακριβή…

Δ.Ξ. (39:23 – 39:53)
Ε, υποτίθεται. Στην ουσία είναι η ίδια ποιότητα με αυτή που βγάζουμε κι εμείς κάτω, απλά να αγαπάς τη δουλειά και να ξέρεις να την κάνεις σωστά. Είναι το ίδιο αποτέλεσμα. Αυτό μπορώ να το επιβεβαιώσω, να σας δώσω και δείγμα. Αλλά δεν έχω μαζί μου τώρα. Δεν έχω, γιατί τα έχω στο εργοστάσιο και δεν τα έχουν ετοιμάσει να μπορώ να τα πάρω. Και δεν έχω εδώ καθόλου τώρα, έτσι ένα-δυο σακουλάκια.

Ι.Π. (39:55 – 39:59)
Η διάθεση της σταφίδας γίνεται όλο το χρόνο. Δηλαδή πότε είναι έτοιμη, την έχετε τυποποιήσει;

Δ.Ξ. (40:00 – 40:02)
Συνέχεια την τυποποιούμε και δίνουμε.

Ι.Π. (40:02 – 40:04)
Μικρές ποσότητες, ανάλογα με τη ζήτηση.

Δ.Ξ. (40:04 – 40:23)
Κάθε ένα μήνα ενάμιση, ναι, συνέχεια. Όλο το χρόνο αυτή η δουλειά κάνω. Δεν πάμε μία φορά να τη φτιάξουμε όλη τη σταφίδα, σιγά σιγά. Ανάλογα με τις παραγγελίες που έχουμε, δίνουμε. Την επόμενη φορά θα δοκιμάσετε.

Ι.Π. (40:23 – 40:29)
Ωραία. Εννοείται θα έρθουμε και στο Παναρίτι.

Δ.Ξ. Να ‘ρθείτε.

Ι.Π. Να δούμε και το αμπέλι.

Δ.Ξ. (40:29 – 40:35)
Καλοδεχούμενοι,  να ‘ρθείτε. Να πάρετε φωτογραφίες. Να σας ξεναγήσω.
Ό,τι θέλετε. Πρόβλημα κανένα.

Ι.Π. (40:36 – 40:39)
Ωραία. Ευχαριστούμε πολύ κύριε Ξενόπουλε. Να είστε καλά!

Δ.Ξ. (40:39 – 40:40)
Να είστε καλά κι εσείς!